Dalgıçların en sık karşılaştığı sorulardan biri; "En fazla kaça daldın". Bu sorunun cevabını değil ama herhangi bir gaz karışımı ile en fazla kaça dalabileceğimizin cevabını bulabiliriz. Peki nasıl?
MOD: Maximum Operating Depth (Maksimum Kullanım Derinliği)
MOD hesaplamaları, Scuba dalışında da geçerli olsa da karşımıza daha çok hava dışında bir gaz karışımı kullandığımızda çıkıyor. MOD hesaplamaları, adı üstünde, bir gaz karışımının kullanılabileceği maksimum derinliği ifade eder. Bir gaz karışımının kullanılabileceği maksimum derinlik de Oksijen kısmi basıncına göre hesaplanabilir.
"Oksijen Zehirlenmesi" başlığında anlattığımız gibi, soluduğumuz gaz karışımındaki oksijenin kısmi basıncı, genel kabul olarak 1.4-1.6 atm değerlerinin üzerine çıktığında oksijen zehirlenmesi riskini ortaya çıkar. Bu sebeple, teknik dalışlarımızda kullandığımız herhangi bir gazın (dip gazı veya deko gazları), MOD değerini dalış öncesinde belirlememiz gerekir. Böylece dalış sırasında hem hangi gaza hangi derinlikte geçebileceğimiz bilgisini elde ederiz hem de olası bir acil durumda gazlarımızdan birini kaybetmişsek elimizdeki diğer gazlardan hangisini kullanabiliriz konusunda bize yönlendirici olur. Örneğin; dalışınızın dönüşü sırasında yanınızdaki deko gazlarınızdan birini kaybettiniz (gerçekten kayboldu veya regülatörü free-flow yaptı gaz kalmadı vs). Diğer deko gazına geçmek veya dip gazınızla devam edebilmek gibi seçenekleriniz bulunuyor. Deko gazınıza ne kadar erken geçerseniz deko süreniz o kadar kısa sürecektir muhtemelen. Eğer elinizdeki deko gazının MOD değerini bilirseniz, mümkün olduğu kadar erken geçebilir ve dalış planınızı yeni duruma göre güncelleyebilirsiniz.
MOD hesaplamayı aslında yukarıda anlattıklarımızdan tahmin edebiliyorsunuzdur. Belirlediğimiz maksimum oksijen kısmı basıncına elimizdeki gaz karışımıyla ulaştığımız derinlik, MOD değerini verir. Formüllere bağlı kalmadan, işin mantığını anlamanızın daha değerli olduğunu hatırlatarak yine de MOD değerini formülize edersek;
MOD = 10 X [(max ppO2 / ppO2) - 1]
Teknik dalışlarımızdan biri sırasında yaşadığımız farklı bir örnek üzerinden de MOD değerini bilmenin önemini anlatabiliriz. Kızıldenizde gerçekleştirdiğimiz bir teknik dalış sırasında, gruptaki yabancı turistlerden biri dalışın dönüşü sırasında dip gazından deko gazına geçiyor. Deko gazından bir türlü soluyamayınca, panik halinde diğer deko gazına sarıldı. Meğerse ilk solumaya çalıştığı deko tüpünü kapalı unutmuş. Diğer deko gazı ise EAN 80 (yüzde 80 oksijen içeriyor) ve bizim bulunduğumuz derinlik ise 55 metre civarı. EAN 80'lik bir karışımın MOD değeri, max ppO2 1.6 atm olarak belirlendiğinde 10 metredir. Yani en fazla 10 metrede soluyabileceği bir gaza 55 metrede geçmişti dalgıç abimiz. Neyse ki yanındaki buddy'si durumu fark edip hemen müdahale etti ve esas soluması gerekn deko tüpünün vanasını açtı. Muhtemelen bir süre daha solumaya devam etseydi oksijen zehirlenmesinin etkileri gözükmeye başlayacaktı belki de çok kötü sonuçlar ortaya çıkacaktı. Basit gibi gözüken bir hata, panik ve stresle birleşince ölümcül sonuçlara götürebiliyor.
Yukarıda anlattığımız gibi durumlara düşmemek için her gazımızın MOD değerini dalış öncesinde tekrar tekrar gazlarımızı analiz ederek belirlemek - bilmek gerekiyor. Hatta bu MOD değerlerini tüplerimiz üzerine suda çıkmayacak bir şekilde etiketleyerek yazmamız gerekir. "Analiz ve Etiketleme" kısmına ayrıca değineceğiz. Konunun başında da belirttiğimiz gibi, "en fazla kaça daldın" da daha önemlisi, "bu gazla en fazla kaça dalınabilir" sorusuna MOD değerini bularak cevap verebiliriz.
Comments